Signalen van overbelasting bij jonge mantelzorgers

Als ouder of verzorger van een jonge mantelzorger kan het lastig zijn om te beoordelen wanneer jouw kind te veel last van de situatie ervaart. Het helpt om signalen van overbelasting te herkennen!

Heb je na het lezen van deze pagina toch nog vragen of behoefte aan advies? Maak dan een afspraak met een van onze mantelzorgadviseurs! (Onze dienstverlening is gratis voor inwoners van Maassluis, Vlaardingen en Schiedam.)

Het is niet altijd wat het lijkt

Ieder kind is uniek en reageert anders op een situatie. Zo zijn er kinderen die de perfecte jonge mantelzorger spelen om hun ouders te ontlasten, terwijl anderen zich juist ontzettend opstandig gedragen.

Maar welk gedrag er ook getoond wordt, overbelasting door de thuissituatie moeten we altijd zien te voorkomen!

Soms is het gedrag gewoon wat het is: boosheid is dan boosheid.
Maar soms uiten mensen – en dus ook kinderen – zich anders dan ze zich eigenlijk voelen.

‘Ook kinderen uiten zich soms anders
dan dat ze zich voelen’

Een kind dat nergens last van lijkt te hebben, kan toch veel verdriet of boosheid ervaren.
Als dat lange tijd oploopt, kan er overbelasting ontstaan. De problemen die dit veroorzaakt, zijn niet altijd zichtbaar in het gezin.

Zo kan een kind dat te veel verantwoordelijkheid draagt, belemmerd worden in de ontwikkeling op andere gebieden, zoals samenwerken, delegeren of vervelen. (Ja, ook verveling is heel belangrijk voor onze ontwikkeling!)

Daarom is het belangrijk om de signalen te herkennen!

Signalenlijst

Gedraagt jouw kind zich anders dan je gewend bent en staat het niet op deze lijst?

Luister altijd naar je oudergevoel en ga het gesprek met je kind aan of zoek hulp!

‘Luister altijd naar je oudergevoel!’

Signalen van (dreigende) overbelasting bij kinderen

• Slaapproblemen, moeilijk inslapen of doorslapen, nachtmerries, slaapwandelen of
  bedplassen (niet passend bij de leeftijd);
  
• Vermoeidheid; lusteloosheid; niet tot spelen komen of snel uitgespeeld zijn;
  
• Apathie (nauwelijks reageren);
  
• Gevoelens van schuld en schaamte;
  
• Jaloezie (bijvoorbeeld naar een broer of zus die speciale aandacht nodig heeft);
  
• Agressie; opstandig gedrag; niet luisteren; eisend gedrag;
  
• Teruggetrokken gedrag;
  
• Regressie (terugval in gedrag dat past bij een eerdere leeftijdsfase, bijvoorbeeld met een
  kinderlijke stem praten, terugval in zindelijkheid, kinderlijk gedrag (sneller
  bang/boos/verdrietig), weer gaan duimzuigen);
  
• Lichamelijke klachten. (Overbelasting kan zich vertalen naar fysieke klachten, zoals buikpijn, hoofdpijn. Deze klachten kunnen ook een ‘manier’ zijn om de aandacht te trekken);
  
• Eetproblemen (te veel of te weinig eten);
  
• Weinig gevoel voor eigenwaarde; leert niet voor zichzelf op te komen; onzekerheid;
  
• Parentificatie (de rol van ouder op zich nemen: zich verantwoordelijk voelen of
  bemoeien met de opvoeding, zich zorgen maken over gezinsleden alsof
  zij de ouder zijn);
  
• Te veel verantwoordelijkheid op zich nemen (de rol van ‘helper’ aannemen, voor
  iedereen willen zorgen en zelf geen hulp vragen of niets vertellen als het niet goed gaat, kwaaltjes
  achterhouden, problemen zelf oplossen om ouders niet te belasten).
  
• Opeens grote vooruitgang of terugval in schoolprestaties;
  
• Opeens slechte concentratie en sterke vermoeidheid in de klas;
  
• Niet meer naar school willen of gaan;
  
• Niet meer met andere kinderen willen omgaan;
  
• Gepest worden door andere kinderen;
  
• Een nieuwe rol in de klas op zich nemen, zoals clown, held, redder of zwarte schaap;
  
• In de klas zo onopvallend mogelijk aanwezig zijn of juist heel opstandig gedragen.

Aanvullende signalen van (dreigende) overbelasting bij pubers

• Veel interesse in of behoefte aan genotsmiddelen (alcohol, drugs);
  
• Depressieve gevoelens en/of angst; niet meer willen leven; poging tot zelfmoord (neem bij suïcidale gedachten of neigingen direct contact op met hulpnetwerk 113!);
  
• Identiteit onvoldoende ontwikkeld;
  
• Grenzen moeilijk bewaken, slecht voor zichzelf kunnen opkomen;
  
• Zich afzetten tegen de mantelzorgsituatie; het contact vermijden; steeds minder vaak thuis willen zijn;
  
• Problemen in het opbouwen en behouden van relaties;
  
• Slechte verzorging wat betreft eten, kleding, hygiëne.

LET OP: de pubertijd is een lastige levensfase. Als je bovenstaande signalen herkent, is dat niet per se een gevolg van de thuissituatie. Geef jezelf (of degene die mantelzorg nodig heeft in het gezin) dus niet meteen de schuld! Het is een kans om dingen nóg beter te doen.

Herken je deze signalen?

Herken je signalen van (dreigende) overbelasting bij jouw kind?
Ga dan het gesprek aan. Probeer tot de kern van het gedrag te komen en het kind zelf zoveel mogelijk te laten vertellen. Als dit lukt, kan je samen kijken naar mogelijke oplossingen.

Laat jouw kind vooral weten hoe belangrijk je hem/haar vindt!

Lukt het niet om bij de kern van het probleem te komen?
Misschien is het dan fijn als jouw kind, jijzelf of jullie samen een (gratis!) gesprek met een van onze mantelzorgadviseurs voeren!

Onze mantelzorgadviseurs weten als geen ander waar jullie mee te maken krijgen en hebben veel tips en een groot netwerk om je verder te helpen. Maar gewoon een luisterend professioneel oor kan ook al heel fijn zijn!

Leestip: Tips voor ouders van jonge mantelzorgers

Lees hier tips van onze mantelzorgadviseurs om jouw kind nog beter te ondersteunen in zijn/haar situatie als jonge mantelzorger!